“Megasolar tegen!! Houd ons niet voor de gek. Bewoners zijn boos”, schreeuwt een handgeschreven bord, waarbij het woord “tegen” in het rood is benadrukt. “Absoluut tegen megazonbouw!” roept een ander.
Borden als deze staan verspreid over het verder idyllische landbouwlandschap in de stad Gojo, in de prefectuur Nara. Sinds januari dit jaar, toen Nara-gouverneur Makoto Yamashita plannen aankondigde om een grootschalig zonnepark te ontwikkelen op een stuk grond dat de prefectuurregering had gekocht van een lokale bosbouwgroep, protesteren bewoners hier luid en zichtbaar tegen.
“We kunnen hoe dan ook geen ‘megasolar’ accepteren”, zegt Kuniharu Tsujimoto, een 77-jarige inwoner van Gojo en hoofd van een plaatselijke bosbouwvereniging. Hij zei dat zijn groep ermee had ingestemd om zijn perceel van 30 hectare in 2022 aan de prefectuur te verkopen, in de veronderstelling dat het zou worden omgebouwd tot een antirampenbasis met een luchthaven om het hele Kii-schiereiland te bedienen in geval van een grote ramp, zoals oorspronkelijk voorgesteld. door de prefectuur enkele jaren eerder.
De bewoners voelen zich nu verraden door de prefectuurregering, die volgens Tsujimoto haar standpunt veranderde nadat Yamashita in april 2023 tot gouverneur werd gekozen. Yamashita had campagne gevoerd om het bouwplan voor de luchthaven, dat door zijn voorganger Shogo Arai was gepusht, te schrappen, waarbij hij de kosten en andere redenen aanvoerde. Het nieuwe plan voorziet in het vullen van het perceel, dat al tientallen jaren wordt gebruikt als onderdeel van een 18-holesgolfbaan, met rijen zonnepanelen.
“We zullen alles doen wat nodig is om het megasolarproject te stoppen”, zegt Tsujimoto, waarbij hij opmerkt dat er zelfs een rechtszaak in het verschiet ligt.
Japan heeft beloofd om het percentage zonne-energie in zijn energiemix drastisch te verhogen tot tussen 14% en 16% tegen het fiscale jaar dat begint in april 2030, om zo te helpen koolstofneutraliteit te bereiken in 2050. Maar van Kushiro in Hokkaido tot Yufu, in de prefectuur Oita, een groeiend aantal zonne-energieprojecten krijgt te maken met tegenwerking van lokale gemeenschappen, wat de uitdaging van het bevorderen van zonne-energie in een land met beperkte landoppervlakte ingewikkelder maakt.
In veel gevallen zijn deze projecten – die soms wel 100 hectare of meer beslaan – op berghellingen geplaatst, waarbij bossen zijn gekapt om plaats te maken en de resulterende boerderij door de lokale bewoners als een doorn in het oog wordt gezien.
Als gevolg van dergelijke projecten heeft het woord ‘megasolar’ – verwijzend naar boerderijen met een minimale productie van 1 megawatt aan elektriciteit, genoeg om ongeveer 300 huishoudens een jaar lang van stroom te voorzien – zo’n negatief imago gekregen. vooral op sociale media maar ook steeds vaker in het publieke debat stellen sommige voorstanders van hernieuwbare energie voor om een andere term te gebruiken om te verwijzen naar grootschalige fotovoltaïsche projecten.
Deskundigen schrijven deze reactie toe aan gewetenloze en onverantwoordelijke exploitanten van zonne-energie die de sector betreden na de start in 2012 van de ‘feed-in tarief’-subsidies (FIT) en het gebrek aan overheidstoezicht op dergelijke bedrijven. Ze zeggen dat een goede zonering door gemeenten, evenals een voorafgaand overlegproces en het delen van voordelen met bewoners van gastgemeenschappen door exploitanten, van cruciaal belang zijn om de trend te keren.
Niet in mijn achtertuin
Shigeo Nishikizawa, universitair hoofddocent milieubeleid aan het Tokyo Institute of Technology, volgt en analyseert sinds ongeveer 2012 geschillen met betrekking tot zonne-energiefaciliteiten die in de media zijn gerapporteerd.
In het decennium tot en met december 2022 braken er 89 geschillen uit over zonne-energieprojecten, waarvan er 51 plaatsvonden in de tweede helft van die periode, aldus Nishikizawa. Windenergieprojecten kunnen ook controversieel zijn: er hebben 148 geschillen plaatsgevonden tussen 1999, toen het eerste geval werd gemeld, en eind 2022.
“Hernieuwbare energiebronnen worden steeds meer gezien als NIMBY-projecten (niet in mijn achtertuin)”, zegt hij, waarbij hij een term gebruikt die verwijst naar het verzet van lokale bewoners tegen bouwprojecten die in de samenleving noodzakelijk worden geacht, zoals crematoria, stortplaatsen voor kernafval en stortplaatsen.
Afbeeldingen van zonnepanelen die een vijver in de stad Nara bezetten, waardoor er nauwelijks genoeg ruimte overblijft voor een kofun (oude grafheuvel) in het midden, hebben onlangs de ronde gedaan op sociale mediaplatform X, waarbij veel gebruikers ze betreurden als een doorn in het oog. | TOMOKO OTAKE
De redenen voor oppositie zijn divers. Veel bewoners hebben hun bezorgdheid geuit over een verhoogd risico op aardverschuivingen op berghellingen nadat bomen zijn gekapt om ruimte te maken voor zonnepanelen, of over de kans dat beschadigde panelen in brand vliegen.
Anderen klagen over de “lichtvervuiling” door de schittering van de panelen, de mogelijke vervuiling van waterbronnen en de impact op de natuurlijke omgeving, inclusief de biodiversiteit van het gebied.
Bewoners zijn ook bezorgd dat de panelen het plattelandslandschap verpesten. Luchtfoto’s van zonnepanelen die een vijver in de stad Nara bezetten, laten bijvoorbeeld nauwelijks genoeg ruimte over voor een kofun (oude grafheuvel) in het midden, hebben onlangs de ronde gedaan op sociale mediaplatform X, waarbij veel gebruikers ze betreurden als een doorn in het oog.
In Gojo zijn mensen sceptisch over de vraag of een door de prefectuuroverheid gecontracteerde particuliere exploitant de panelen op de juiste manier zal afvoeren als ze over 25 jaar het einde van hun productlevenscyclus bereiken. Maar als gevolg van dergelijke zorgen zijn exploitanten nu verplicht om kapitaal opzij te zetten voor de verwijdering van zonnepanelen na gebruik ervan, hoewel er zorgen bestaan dat gewetenloze bedrijven projecten kunnen stopzetten zonder dit te volgen zodra ze genoeg geld hebben verdiend.
In dit specifieke geval lijkt de woede van de bewoners voor een groot deel te worden veroorzaakt door hun wantrouwen jegens Yamashita, een advocaat die politicus is geworden en de eerste Nara-gouverneur van Nippon Ishin no Kai, en wat zij beschouwen als zijn eigenzinnige benadering van zijn beleidsdoelstellingen.
Maar wat de reden ook is, als er eenmaal geschillen ontstaan, is het uiterst moeilijk om door te gaan met de projecten zoals oorspronkelijk gepland, zegt Nishikizawa, waarbij wordt opgemerkt dat van minder dan de helft van de 89 betwiste zonne-energieprojecten is bevestigd dat ze operationeel zijn.
Geschikt voor het doel?
In een rapport uit 2020 schetste Noriaki Yamashita van het Institute for Sustainable Energy Policies (ISEP) recente stappen van nationale en gemeentelijke overheden om het probleem aan te pakken.
Ten eerste heeft de centrale overheid in 2017 de FIT-wet herzien om duidelijker te maken dat exploitanten van zonne-energiefaciliteiten aan de regelgeving moeten voldoen en dat overtreders van het FIT-programma worden uitgesloten.
De herziene FIT-wet moedigt exploitanten ook aan om “gepaste communicatie” te hebben met lokale bewoners, hoewel er geen sancties zijn vastgelegd voor degenen die dat niet doen.
Een Google Earth-afbeelding van zonnepanelen rondom een oud graf in een vijver in de stad Nara |
FIT, dat bedrijven financiële prikkels gaf om zonnepanelen te installeren door stroom tegen vaste tarieven in te kopen, werd in 2022 vervangen door het feed-in-premiesysteem. FIT garandeert geen vaste tarieven, maar biedt zonne-energieproducenten een bepaalde premie bovenop de markt. tarieven.
Op gemeentelijk niveau hebben veel lokale overheden onlangs maatregelen genomen om verordeningen voor zonne-energieprojecten op te stellen. Volgens Noriaki Yamashita zijn er nu 250 ‘beperkende’ verordeningen, die tot doel hebben installaties in bepaalde gebieden te beperken of te verbieden, en die exploitanten verplichten de goedkeuring van gemeentehoofden te krijgen of akkoord te gaan met bepaalde voorwaarden voordat ze in gebruik worden genomen.
Bovendien beschikt Japan over een systeem voor milieueffectbeoordelingen van grootschalige bouwprojecten, dat dateert uit de jaren zeventig. Sinds april 2020 moeten zonne-energiecentrales met een vermogen van 40.000 kilowatt of meer het beoordelingsproces doorlopen.
Maar regelgeving voor effectbeoordelingen is niet goed genoeg om de zorgen van bewoners weg te nemen, omdat ze de grootste bron van conflicten niet aanpakken: de locatie.
“De wet op de milieubeoordeling kan de gevolgen voor het milieu alleen minimaliseren nadat de locatie is bepaald”, zegt Nishikizawa. “Het is niet bedoeld om klachten te behandelen als: ‘Waarom zouden we een windenergiefaciliteit opzetten op deze natuurrijke berg?’ en ‘Waarom moeten we bomen kappen om ruimte te maken voor dit zonnepark?”’
Nishikizawa zegt dat een goede bestemmingsplannen voor hernieuwbare projecten door lokale overheden, of het nu om prefecturen of steden en dorpen gaat, cruciaal is om het locatieprobleem op te lossen.
Hij zegt ook dat het belangrijk is dat exploitanten en projectvoorstanders de voordelen van zonne-energiefaciliteiten delen met lokale bewoners, bijvoorbeeld door hen als investeerders te laten participeren. Andere benaderingen kunnen ook het installeren van panelen zijn op landbouwgrond die door ontvolking verlaten is, en het gratis ter beschikking stellen van elektriciteit uit zonneparken aan iedereen in de gemeenschap in tijden van rampspoed.
Medewerkers lopen in april 2022 langs zonnepanelen die een landbouwveld in de prefectuur Chiba bedekken. | Bloomberg
Noriaki Yamashita beveelt eveneens een “dual-use”-benadering van zonne-energieprojecten aan. Hij heeft de situatie in Duitsland bestudeerd, waar volgens hem de soorten grond waarop zonneparken kunnen worden gebouwd veel beperkter zijn dan in Japan, zoals stortplaatsen voor industrieel afval en eigendommen vlak langs spoorlijnen.
De installatie van zonnepanelen op het dak, die vanaf april volgend jaar verplicht worden voor alle nieuwe huizen en gebouwen in Tokio, zou een ander voorbeeld van ‘dual-use’ kunnen zijn.
Agrivoltaïsche energie – waarbij landbouw wordt gecombineerd met de productie van zonne-energie – is een andere oplossing, zegt Noriaki Yamashita. Hij merkt op dat sommige panelen verticaal kunnen worden geplaatst, zodat ze bijvoorbeeld ook kunnen worden gebruikt als hek om vee binnen te houden. Verticale zonnepanelen die op het oosten en westen zijn gericht, kunnen de oogst van zonne-energie in de ochtend en avond maximaliseren, waardoor het veelvoorkomende probleem wordt opgelost dat panelen overdag te veel elektriciteit opwekken, zegt hij.
Het potentieel van agrivoltaïsche energie, dat in Japan minder bekend en toegepast is, zou groter kunnen zijn dan alle energie die wordt geproduceerd door zonnepanelen op daken, voegt hij eraan toe.
Uiteindelijk zou elke gemeente een checklist moeten opstellen waarin wordt vastgelegd welk soort duurzame energieprojecten zij acceptabel vindt en wil hosten, zegt Noriaki Yamashita.
“Panelen voor tweeërlei gebruik zouden in de toekomst de norm zijn, waarbij daken, carports en landbouwboerderijen worden gebruikt als PV-locaties (fotovoltaïsche installaties). Ik denk dat we moeten ophouden met de gedachte om ze op zomaar een leeg veld te installeren.”
Sinds januari dit jaar, toen Nara-gouverneur Makoto Yamashita plannen aankondigde om een grootschalig zonnepark te ontwikkelen op een stuk grond dat de regering van de prefectuur Nara had gekocht van een lokale bosbouwgroep, protesteren inwoners van de stad Gojo luid en zichtbaar. de beweging. | TOMOKO OTAKE
